به گزارش پایگاه خبری نماد برتر، میلاد خوش زبان با انتشار مطلبی با عنوان "ته خورجین تحریم" در تجارت فردا در خصوص تبعات احتمالی تحریم بورس تهران توسط ترامپ اعلام کرد: در روزهای گذشته خبر تحریم بورس تهران از سوی ترامپ در واپسین روزهای حضور در کاخ سفید منتشر شد. خبری که تعجب بسیاری را برانگیخت . چرا که  بورس تهران مدت‌ها است تحریم است!

 

پس از انتشار خبر این سوال مطرح شد که منظور ترامپ از تحریم بورس تهران چه بوده و آیا امکان تحریم بیشتر این بازار سرمایه وجود دارد یا خیر؟ برای پاسخ دقیق‌تر به سوالات مطرح شده در زمینه تحریم بورس تهران و چند و چون آن باید ابتدا به سوالی دیگر پاسخ دهیم و آن این است که اصلا بورس تهران چیست؟ بورس تهران بازاری متشکل از چند صد شرکت است که تحریم‌ها قبلا دامن همه آنها را فرا گرفته و عملا چیزی برای تحریم جدید وجود ندارد.

 

از منظر فناوری نیز چه به لحاظ سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاری بورس تهران همین حالا و در شرایط فعلی از تحریم‌ها آسیب دیده و به نوعی تحریم است. مصداق بارز این موضوع را طی ماه‌های گذشته در مشکل هسته معاملات شاهد بودیم که به دلیل تحریم‌ها از مدت‌ها پیش امکان به روزرسانی و مذاکرات خارجی برای حل این مشکل توفیقی نداشت و با افزایش سهامداران حقیقی مشکلات کندی هسته بسیار جدی شد تا جایی که تبدیل به یکی از جدی‌ ترین ریسک های بازار سهام شده بود.

 

از طرفی شرکت هایی که در بورس تهران پذیرش شده‌اند همگی‌ جز شرکت های داخلی هستند و سهام هیچ شرکت خارجی‌ در بورس ایران وجود ندارد و هیچ یک از شرکت های ایرانی نیز در بورس‌های خارجی پذیرش نشده‌اند. بنابراین از این منظر هم چیزی برای تحریم وجود ندارد.

 

تحریم شرکت‌های فعال در بورس تهران از گذشته

 

در این میان، برخی تهدید ترامپ از تحریم بورس تهران را تحریم شرکت‌های حاضر در این بورس تلقی می‌کنند که البته این موضوع قابلیت اجرا دارد اما نکته اینجا است که این شرکت‌ها هم پیش از این تحریم شده‌اند. به عنوان مثال شرکت‌های بزرگ صادراتی گاهی نه یکبار بلکه چندین بار با عناوین مختلف مجددا تحریم شده‌اند.

 

وقتی این تحریم‌ها مانع نقل و انتقال بانکی و یا حضور خودروسازان خارجی می‌شود و یا اجازه صادرات راحت و بی دردسر به شرکت‌های بزرگ داده نمی‌شود و آنها مجبورند از لحاظ مقداری به میزان کمتری بفروشند و به لحاظ قیمتی تخفیف بیشتری بدهند، وقتی نفتی که در بورس انرژی است تحریم است، وقتی بانک مرکزی و سوییفت تحریم است همه اینها نشان‌ می دهد بورس تهران از قبل تحریم شده و تحریم مجدد با عنوانی جدید تاثیر تازه‌ای بر عملکرد آنها در شرایط فعلی نخواهد داشت.

 

بازار اثرات تحریم را پیش‌خور کرده

 

بازار از قبل اثر تمامی تحریم‌ها را پیش‌خور کرده و تحریم‌های جدید تاثیر جدیدی نخواهند داشت. تحریم‌ها برای بازار سرمایه موضوع جدیدی نیست. سال‌ها است به واسطه محدودیت‌ها امکان همکاری‌های بین‌المللی با بورس‌های خارجی وجود ندارد. مضاف بر آن اشخاص خارجی نمی‌توانند به آسانی سرمایه‌ گذاری مستقیمی داشته باشند و میزان سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم خارجی نیز بسیار اندک است.

 

از طرفی تمام ذینفعان و تمام بازیگران بورس تهران اشخاص داخلی هستند و از این جهت نیز تحریم در این شرایط چندان محلی از اعراب ندارد چراکه بازیگر خارجی در بورس تهران وجود ندارد.

 

از ممنوعیت صادرات و واردات بسیاری از کالاها گرفته تا مشکلات مربوط به بازگشت ارز و افزایش نرخ دلار نیمایی و دور خارج شدن دلار ۴۲۰۰ تومانی و تورم موجود که منجر به افزایش سود شرکت‌ها به واسطه افزایش نرخ های فروش شده و کاهش قدرت رقابت‌پذیری شرکت‌های صادراتی همگی نشان‌دهنده این است که تحریم‌ها اثرات را از قبل بر شرکت‌های بورسی و اقتصاد بر جای گذاشته‌اند. شرکت‌های بورسی در همین شرایط توانستند گزارش‌‌های ۶ ماهه خوبی ارائه دهند.

 

یکی دیگر از اثرات تحریم‌ها را می‌توان در افشای برخی از اطلاعات شرکت‌ها مشاهده کرد. از آنجایی که گزارش‌های مالی شرکت‌ها توسط سازمان تحریم‌ها رصد می‌شود برخی از اطلاعات مالی شرکت‌ها به دلایل استراتژیک و منطقی بودن با ملاحظات سازمان بورس منتشر نمی‌شود تا اطلاعات مشتریان لو نرود.

 

به علاوه اینکه تحریم‌ها حضور بازارهای پول و سرمایه در مناسبات بین‌المللی را از مدت‌ها قبل تحت تاثیر قرار داده است. به عنوان مثال در صورتی که پول ملی نزد شرکت‌های همچون یورو کلیر (Euroclear) و کلیر استریم (Clearstream) ثبت شود، امکان انتشار صکوک و اسناد خزانه برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم می‌شود همانند اتفاقی که چندی پیش برای گرجستان و نیجریه رخ داد.

 

برای انتشار صکوک ارزی نیاز است نهاد یا نهادهایی که مسئولیت اموالداری و تسویه و پُست ترید را بر عهده می‌گیرند مشخص شوند بنابراین این موضوع مستلزم آن است بتوانیم با نهادهای مالی بین‌المللی همکاری و مشارکت داشته باشیم. مضاف بر آن برای ارتباط با سرمایه‌گذاران و نقل و انتقالات مالی به حضور بانک‌ها هم نیاز است.

 

در بحث فناوری هم چه به لحاظ سخت‌افزاری و چه به لحاظ نرم‌افزاری همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد همیشه در این خصوص در مضیقه بوده‌ایم و تحریم‌ها به ما اجازه نداده مثلا بتوانیم از بورس‌های پیشرفته‌ای همچون بورس لندن سیستم نظارتی به روز تهیه کنیم. تا زمانی که انتقال فناوری صورت نگیرد، امکان ارتباط موثر با بورس‌های دنیا وجود نخواهد داشت. در حال حاضر حتی گاهی بورس‌های منطقه نیز از ترس تحریم‌ها حاضر به همکاری‌های تخصصی مثل پذیرش دوگانه و یا عقد قرارداد نیستند.

 

بورس های ایران پس از برجام برای رفع تعلیق و یا عضویت نزد فدراسیون جهانی بورس‌ها (WEF) اقدام کرده بودند که فدراسیون در ابتدا خواستار عضویت سازمان بورس در سازمان بین‌المللی کمیسیون اوراق بهادار (IOSCO)  شد. اما پس از عضویت در این نهاد نیز فدراسیون مجددا به بهانه عدم رعایت قرارداد های پولشویی همچون FATF  به شرکت های بورس‌ هشدار داده بود. مواردی که به نظر می‌رسد همچنان رفع نشده‌اند. عضویت در آیسکو از اولویت‌های سازمان بورس از زمان ریاست صالح آبادی بود که از آن زمان سازمان این موضوع را یکی از پیش‌شرط‌های اساسی برای گسترش تعامل با بورس های دنیا می‌دانست.

 

به علاوه اینکه تا زمان ادامه تحریم‌ها نیز امکان حضور نهادهای رتبه‌بندی بین‌المللی معتبری همچون مودی (Moody’s) ، فیچ (Fitch) و اس اند پی (S&P) نیز وجود نخواهد داشت. نهادهایی که جای خالی‌ آنها به شدت احساس می‌شود.

 

تحریم تازه‌کاران بورس را می‌ترساند

 

مهمترین بخش ماجرا دقیقا همین‌جا است. واقعا احتمال ضعیفی است که این موضوع بتواند تاثیری ولو اندک بر روی بورس تهران داشته باشد اما اگر چنین تحریمی تعریف شود، هدف دیگری در سر دارد. تحریم بورس تهران اثر اقتصادی نخواهد داشت اما به دلیل جمعیت ۴۵ تا ۵۰ میلیون نفری سهامداران، سیاست‌گذار تحریم به دنبال اجتماعی‌ سازی تحریم است.

 

بنابراین لازم است رسانه‌ها هشیار باشند و کارشناس‌ها در این مورد صحبت کنند که جمعیت تازه وارد بورسی تحت تاثیر این موضوع قرار نگیرند و از ترس مرگ دست به خودکشی و ایجاد صف فروش نزنند! موضوع سواد رسانه‌ای در اینجا از اهمیتی دوچندان برخوردار است.

 

اگر تحریم بورس تهران اتفاق بیفتد بیخودترین تحریم تا به امروز بوده است و اتفاقا سیگنال مثبتی دارد چون این تحریم نه تنها هیچ فشار و تهدیدی روی معاملات بورس تهران ندارد بلکه نشان‌دهنده این است که واقعا انقدر که دیگر چیزی برای تحریم نمانده، کمپین فشار حداکثری به پایان رسیده و کار به تحریم‌های کورکورانه و غیرهدفمند رسیده است.

 

به علاوه اینکه سیاست‌گذار بازار باید بداند هدف این تحریم احتمالی، خنثی کردن اتفاقات مثبت مربوط به انتقال بخشی از پول صندوق توسعه ملی و بازارگردانی‌ها می‌تواند باشد و نباید اجازه داد با اخبار منفی تحریم و ترس سهامداران تازه وارد، کفه ترازوی بورس مجددا به سمت عرضه سنگینی کند. تحریم بورس تهران واقعا ته خورجین تحریم‌ها است! تحریمی که حتی دیگر جنبه نمایشی هم‌ ندارد.